Центар за култура Битола

Tag.

„Крвава венчавка“- Наточените ножеви на гордоста

„Крвава венчавка“- Наточените ножеви на гордоста

Театар Абрего Кантабрија, Шпанија; Адаптација: Пати Доменек; Режија: Пати Доменек и Хорхе Лопез; Aктер: Мариа Видал

Фото: Диоген Хаџи Коста Милевски

За да се долови оноземскиот интензитет со кој Лорка ги браздел аналите на шпанската драматургија потребен е натпросечен талент да се излезе од зоната на комфорот, да се облечат крвавите кошули на жени осакатени од традицијата и на осквернавено его, да се разбере очекувањето на публиката.

Крвава свадба ја следи свадбената трагедија што завршува со крв, но не од невестинската невиност, напротив, затоа што невестата е во недоумица што/кој да избере, дали да се врати назад кај човекот во кого е вљубена или да продолжи напред надевајќи се дека договорениот брак ќе ги воскресне нејзините чувства. На крај, таа, безимената, омразената, што со својот суд, со најнепослушниот човечки орган што и кога работи е расипан, вљубеното срце, одлучува да се наврати на „нешто старо”.

Мариа Видал со брзите транзиции на старица, на огорчена свекрва која ја мрази несудената снаа што била погубна за нејзиниот син, но повеќе како да ја проектира омразата кон безумните традиции на крвопролевање, на таа чест и гордост, што не е повеќе од сензација која минува, искусно и без ограничување се предаде на телото, на гримасите кои трагаа по староста, по говорот на опуштена вилица. Очајот и болката, копнежот по детето, беше крик што како бескрајно ехо се удираше наоколу и сеприсутно демнеше за време на нејзиниот перформанс.

 Потоа следуваше ангелскиот глас на „грешницата”, жената што сака да љуби без да го помине животот во залудно трагање по значењето на брак единствено како благословена институција на репродукција. Таа оживува толку гласови на сцената со морбидност и свежина, тотална спротивност, акустичен оксиморон, што претставата ја прави привлечна за сечие сетило, загревајќи ја до интимна атмосфера во која како да постои само Видал и гледачот.

Со глумечки занес, но и електрична вибрација внесена во кореографијата, во секое тактичко и тантрично движење раскажа приказна во која не беа потребни зборови, само отворени чакри за да се впие виденото и доживеаното. И музички делото беше поткрепено со препознатливото шпанско фламенко, но и културниот диверзитет во Шпанија преку акустичната миграција на „Ne me quite pas“ и арапски мелос што дополнително ги акцентираше целостите онаму каде треба публиката да го почувствува срцебиењето и напнатоста на глумицата. Исто така, видеографските елементи се припојуваа со митолошките-фурија, brujas, тантруми ,комплетна налудничавост што без пардон ја извикува крвната слика на полудена жена , можеби, но само можеби, предизвикана од полната месечина во позадина како симбол на крвопролевањето.

Пати Доменек од столчето на режисер и сценарист воведува авангардни идеи наместо да се прилагодува на постоечкото и конвенционално, стерилно видување. Сцената беше универзумот на Лорка, точно, бидејќи Видал одмерено yправуваше со марионетата во себе, со кататони движења, со сценски осветлено лице кое ги потенцираше темните контури на очите, оставаше сенка и си поигруваше со инаку пријатниот лик на актерката, деформирајќи го по потреба во улогата на жената во чија кожа и расположение навлегла. Видал од својата утроба фиктивно ги изроди сите апсурди како дополнување на бината, дијалогот со смртта и бесрамното раѓање во црвено. Навидум таа не беше сама на сцената, со неа играа и платната и песните, со неа играше и здивот на публиката, и мувите што прелетуваа во моментите на тишина. Со нагли премини од еден во друг лик, кој публиката го распознаваше според костимографијата на Паула Роча, според тоналитетот и различниот став, тимот зад монодрамата „Крвава свадба” ја отвори херметиката на диверзитетот.

Сценографската тријада помеѓу бело, црвено и црно беше симболика на невиноста и темнината, на јунговата сенка и личност, но и црвените платна земени не како универзалното значење за бојата- бојата на страста и љубовта, туку на љубомората и одмаздата.

И кога Видал би ја искористила дарбата да ги имитира звуците и менува согласно со потребата, и истите ги зголеми за некоја октава, оваа монодрама може слободно да премине во оперета, затоа што се наоѓа на ивицата помеѓу драмско и оперско дело, со вклученост на сите елементи на сценска фантазија.

 Сѐ на сѐ краен заклучок би бил дека „Крвава свадба“ е плод на сценско чудо и фарса, глумата на Мариа Видал е превалентна, додека брилијантниот Пати Доменек притиска во слабините на творештвото на Лорка точно знаејќи какво празнење или драмска есктаза ќе истисне. 

Пишува : Јована Матевска Атанасова

„Кој сум јас“-Заптлеткување на конците

„Кој сум јас“-Заптлеткување на конците

„Кој сум јас“-Заптлеткување на конците

*Центар за Монодрама, Улан Батор, Монголија

Автор и режија: Б. Батделгер; Актер: Јанјилдулам Рагкасурен*

Разгатнувајќи го секојдневието на жена која штотуку се остварила како мајка, монодрамата „Кој сум јас“, ја отсликува реалноста на модерните психолошки тегоби, па и погрубо фразирано, болести. Без табу и со искреност што искреше на сцената, актерката ги разголи парамимите на лицето на жена внатрешно раскршена- болка, бес, рамнодушност, страв, вина, исчекување, помирување, дозволувајќи секоја мускулна флексија да го најде својот пар емоција.

Чувствството на децималност ретко кога е забележано, тоа е така затоа што вистинската вредност се крие зад нулата и запирката, почетокот и паузата на желба да се побара решение, но и спас. Јанјиндулам Рагкасурен ја започна изведбата во црн, традиционален монголски фустан, свечено и депресивно нагласувајќи ги боите во кои нејзината суштественост постпородилно се облекува. Бесна и разјуришана како бик, таа ментално е опколена од секоја една нишка што всушност е дел од нејзиниот живот- (личност, настан) што ја тера да остане во кругот, внатре, како и мува која привидно е заградена од линија повлечена со маркер.

Часовникот постојано отчукува, само времето ја има моќта да ја врати во реалноста, но исто толку ја притиска да ја прифати ноќната мора која започнува со отворање на очите, секој ден, без одмор, без престан. Заробена во кафез од конци таа се плаши да излезе од кругот, симболот на бесконечната депресија на новопечена мајка проследен со телесна дисморфија, анксиозност, паника и присилни мисли.

Но колку е жената (генерално) силна докажува и самиот крај на монодрамата, кога Рагкасурен се преоблекува во светли алишта, на таков метафоричен начин навраќајќи се на своето секојдневие, да биде мајка и сопруга, и покрај тоа што таа сѐ уште ги носи црнилата и демоните. Одглумено за да го одбрани женскиот колективитет, со дијапазон на емоции што се плетеа по лицето на актерката како конците од кафезот, Рагкасурен ја изваде до сламка микроекспресијата на секоја мајка ширум светот. „Кој сум јас“ е зоолошка на емоции, заробени и пуштени да урлааат, да застрашуваат и да ја забавуваат публиката и покрај јазичната бариера.

Пишува: Јована Матевска Атанасова

Чучук Стана: Србинка и Гркинка- Рани колку и крстови

Чучук Стана: Србинка и Гркинка- Рани колку и крстови

*Народен Театар на Тимочка Краина „Зоран Радмиловиќ“, Заечар, Србија

Автор и режија: Жељко Хубач ; Актер: Наташа Петровиќ *

Горчина и бес, две именки што одат рака под рака кога историјата пишува монолози. Чучук Стана била жена херој опеана во песните и легендите за време на крвавиот пир на српските ајдуци против Османлиите, еквивалент на нашата Сирма Војвода. Не беше зачудувачки што претставата беше посетена во голем број од повозрасната публика, бидејќи кројот е тој, судбината била таква, слична на македонската опишана во драмите од XIX/XX век оставина од нашите најпознати драматурзи како Ристо Крле, Антон Панов, Војдан Чернодрински и Васиљ Иљоски.

Петровиќ со страст и беда на жена чии раце држеле револвери и кубури, наместо платна белени во потокот, со четири лузни од рани по телото ја бара сопствената правда низ векот, да се задоми како жена, но не жена на потчинет маж кој молчи и со молк го одобрува ропството на Турците. Нејзиниот идеал набрзо ги раскинува штеповите што со години се кроени од мајка ѝ, од баба ѝ- да биде чесна-првиот пат кога ќе се омажи за женет човек, а вториот пат кога од вдовица ќе стане повторно сопруга и мајка. Но несреќата е побрза од Чучук Стана затоа што таа свесно ја избира при изборот на сопруг, високоризични јунаци, ама корпулентни мажи (еротска фиксација) за кои се предвидува краток животен век.

Иако тремата се обидуваше да ја совлада на моменти, Наташа Петровиќ одлично и со многу чувства, па и женска гордост го украси монологот, подигајќи го крстот на Чучук Стана. Беше пријатно да се слушне народниот дијалект со скршнувањето од стандардниот српски јазик. Што се однесува до сценографијата, особено крајната сцена доловена со видео бимот предизвика реакции и морници, со очи кои трепкаат во црно-бела техника додека Чучук Стана се простува од третиот маж во нејзиниот живот, средниот син Александар.

Многу дилеми отворени како раните на Стана за хероите кои заминуваат тивко со најголема чест и на најсвиреп начин без да бидат запишани во читанките, за одрекувањето на татковината од јунаците и жртвите, за кнежевското владеење без обѕир за тие што го крунисале со титула.

“Чучук Стана” е одлом од историјата на Србија, битова драма за јадот на жена која ги надживеала јунаците и умрела каде што не се родила, во туѓи дворови.

Пишува: Јована Матевска Атанасова

„Торонто експрес“-Смеа на километар квадратен

„Торонто експрес“-Смеа на километар квадратен

*Автор: Зоран Спасов; Режија: Јордан Симонов; Актер: Александар Микиќ

МНТ Скопје

Монодрамата „Торонто ескпрес“ е излезена од експресниот книжевен лонец на Зоран Спасов-Ѕоф, работена според мотивите на истоимениот роман. На еден саркастичен начин поврзувајќи ги митовите и преданијата за гастербајтерите, за печалбарите- патриоти со носталгијата за родната грутка, Александар Микиќ изведе комичен настап за паметење. Публиката присутна во огромен број ракоплескаше и гласно се смееше на речиси секој скеч, впрочем приказна што произлегуваше од потточките на Powerpoint презентација. Кој би помислил дека оваа Microsoft алатка може да предизвика акутно воспалување на стомачните мускули и тоа колективно?

Печалбарски мотиви кои се претставени во една хумористична презентација, ама не научени на памет, механички, туку од искуство, и немаат за цел да ги исмеваат битовите драми, напротив, ја отсликуваат и модерната бруталната реалност на Македонците да се дограбат до пасош во кој нема да постои ниту СР, ниту ФИРОМ, па ниту оваа новава придавка, но ќе успее да ги изнесе надвор од границите во некоја ветена земја со чартер лет во која сѐ е како подмачкано, како Канада на пример.

„Орелски крилја как да си метнам и в Канада да си летнам…”

 Но дали еден Македонец со сета своја „велеградска“ појава може да се адаптира на земја во која важат строги закони и тоа за СИТЕ подеднакво? Или потребна е адекватна културолошка еволуција, па и некој нов Дарвин, во случајов тоа би бил Вампир, за да се промени филогенетскиот код? И како се воспитува еден Македонец ако не со казна? Казна што не може да се скине бидејќи „повикај пријател“ во туѓина не е специјалитет на секојдневното мени на преживување. Освен можеби зад затворските решетки.

За глумата на Микиќ не треба да се каже многу, овој актер е легенда, исклучително добро поентира независно во каква “драма” ќе се најде, дали помеѓу охридскиот дијалект на бескомпромисната Вале или пред багажот преполн риба во автомобилот на баџото. Глумата беше искрена, непосредна, во lumberjack модната комбинација со која наликуваше како штотуку да се вратил од цепење на дрва од неговата „ред шума, ред населба, ред рекреативен центар“. Публиката навистина го доживеа Вампир како повратник од КајНада, или по нашки, КајШтоИмаНадеж, па малку недостигаше да слета авионот на пистата во Логоварди и сите така, сложно, без размислување да се иселат во Торонто, градот со континентална клима во EST временска зона.

Но секако, брзото темпо и хистеријата, Миќик во персонализација на Вампир, мораше да ја успори со трагичната вистина, врелата шлаканица на иселувањето, носталгијата. За пријателствата кои бледнеат со далечината и градовите што без пардон се менуваат, како тоа што во Скопје се гради, а во Битола се… Нејсе, солзите што се забришуваа со ракав од експлозивните удари врз центрите одговорни да го допаминираат човек, станаа солзи за птиците-преселици. Па колку и да беше публиката убедена да мигрира заедно со големите железни ластовички ака Боинзи, на крај можеби ѝ стана драго што сѐ уште дотрајува во оваа државна бурлеска со античките Југо автомобили кои доколку добро се одржувале половина век можат да развијат и 120 километри на час, и кога така среќно и весело се фрла ѓубре од балконот или се пали цигарче во болнички ходник, па зошто да не и во операциона сала? Триото што ја спакува претставата со најнеопходното како иселенички куфер успеа да ја насмее публиката со истиот интензитет како и тринаесетта плата. Без враќање на рака.

За збогум секој на средбата доби и сертификат за емиграција „Дали и како да се фати штикла или потпетица од Македонија“. Но дали овој сертификат ќе биде искористен, се надеваме дека ќе дознаеме од Вампир со некое следно технолошко-техничко јавување преку новиот којзнаеколкуинчен LCD (за кој нема да биде принуден да избира помеѓу Вале и него) што кај нас се надеваме ќе пристигне на пазарот во следните дваесет години.

Пишува: Јована Матевска Атанасова

Трета вечер монодрама: За конкавните бегства

Трета вечер монодрама: За конкавните бегства

Третата вечер од Интернационалниот фестивал на монодрама 2023 ги обедини актуелните обележја на модерниот човек- бегството и миграцијата со примеси на руралност и апсурд. За одличните изведби на актерите Кристо Вијдинг и Ментор Зумберај прочитајте во продолжение.

„Бегалецот”- Разранетите кутикули на разумот

*Автор: Јаан Каплински Режија: Медис Калмет Актер: Кристо Вијдинг*

Р.А.А.А.М. Театар Талин

Монодрама работена според филозофски и алегориски текст на познатиот естонски поет Јаaн Каплински, Р.А.А.А.М. Театарот од Талин пред битолската публика го изнесе “Бегалецот”. Енергијата со која Кристо Вијдинг проструи на сцената беше зашеметувачка. Со натприроден капацитет да го одвои коскеното од мекоткивното, оној психофизички склоп на борба помеѓу нагоните и духовното, тој раскажа тегобна приказна за борбата за ослободување. Но дали овие окови се кинат или засекогаш остануваат како фантомски екстремитет? Лудилото да се убие во афект, па да се живее со лудилото во бегство, и истото тоа лудило да се заврти против личноста беше споено со позадинската метафора за националниот идентитет, просторното губење, припадноста на луѓето како имотна сопственост. Дали Турин со прецизноста на Камиевиот “Странец” нишани кон себеси кога го убива злобниот господар? 

Вијдинг изведе кореографија на угнетување, на растење, на егзорцирање горчина и беда, со таква фантастична привлечност што на публиката не и’ преостана ништо друго освен хипнотизирано и без трепнување да го следи секое движење во ритмика на естонската лексика.

Публиката прошета низ времепловот на малите, невидливи луѓе, кои преживуваат благодарение на потиснатиот инстинкт на пресветата самоактуелизација, израснати од дојката на мазохизмот, да бидат газени и послушни, иако несомнено човекот расте тогаш кога се претвора во ѕвер.

Сепак во протагонистот се активира едно магнетно поле, кое му го поматува умот, но соодветствува на правдата и нејзиното поимување. Ударот врз образот е удар врз честа на чесниот работник и безгласната закрепостеност. И тука актерот одлично ја доловува амбивалентноста, растргнатоста од логиката и импулсивноста, телесната синкопа.

Кулминацијата во монодрамата беше искачувањето на скалата, нешто што сиромавиот бегалец го достигнува практично без животниот стандард да му го дозволи тоа и на духовен план. А потоа следуваше горењето и преносноста, сеопштата игниција како на таков начин да се обидува да си пресуди, но и да се ослободи од сторениот гнев што воедно е и крајот на монодрамата.

Она што како дискусија би произлегло од оваа изведба е дали гледачот ја оцени театралноста на сцената според површното гледиште: роб наспроти господар или сепак треба да го побара подлабокото значење преку симболизмот на таткото на психоанализата, дека оваа борба беше конкавна, внатрешна, вдлабната, настаната помеѓу пресилното его и ослабениот морален судија- супер егото? 

„Арка“- Кога татковината создава кловнови 

*Автор, режисер и актер: Ментор Зумберај*

АКТ Приштина

Трагичната монодрама за животот во балканските земји. За одземениот потенцијал, за потребата да се собираат пари за да се спаси живот и покрај ветеното бесплатното здравство, за празните огништа во кои пламенот и по заминувањето не згаснал.

 Актерот Ментор Зумберај ја носеше тежината на телото како уште еден сопатник на сцената, на таков начин претставувајќи го товарот на спомените што секој мигрант го влечи со себе. Откако семејството се расчленува дел по дел, жигосани од прераната смрт на најмалото дете, тегобноста, по несуден стандард, заедно со родителите ја споделува и најголемиот син, кој правел натчовечки напори да заработи доволно за да го излекува братот на сметка на своја академска депривација. Но во меѓувреме е уапсен, поради илегално преминување  на границите на европските држави-гиганти и тука надежта за среќен крај згаснува.

Актерот емоциите ги предаваше начелно како да разлистува прирачник по развојна психологија, во која ги оживува стадиумите на дете, на родител, на бабина мудрост, одлично одглумена социјална трансакција на бесконечно влегување во игра на улоги, се додека конечно не се претвори во “паљачо”- кловн, финалната улога што неповолната економија и погубната егзистенција ја спрема за секој еден што останал верен на државата-погубител.

Иако немаше превод во позадина, беше јасно изразено тагувањето по мајката, по строгиот татко деспот, по татковата бесценета уметност која останала без цена во родната држава, во душевното гниење што избиваше преку насолзеноста но и потиснатиот бес.

Ментор Зумберај го распетла и музичарот во себе, свирејќи на кавал, пеејќи севдалинка, низ 45 минутна монодрама успеа да ги долови и да се трансформира низ петте фази на справување со тагата. На крај не му преостана ништо освен да го изведе танцот на кловнот, грчењето, смеата и тагата, мутизмот и пантомимата, стравот што е предрасуда за кловнот, иако е маскота, маскота на изгубените амбиции и семејни вредности. Протагонистот е дете што пораснало предвреме и како казна го носи телото на маж.

Завршната сцена проследена со морничава музика во која во отворениот ковчег, тој истиот што треба да ја претставува Пандорината надеж, остана само една марионета да се ниша и да ја отсликува својата сенка на капакот од ореово дрво, како тоа да е арка, библиска арка што ќе го остави последниот преживеан од родот да продолжи понатаму.

Пишува: Јована Матевска Атанасова

Вечер во знакот на романсата – “Наша вечер” со Иван Босиљчиќ

Вечер во знакот на романсата – “Наша вечер” со Иван Босиљчиќ

Вчеравечер во интимна атмосфера и на огромна радост на публиката Иван Босиљчиќ го истовари својот музичко-поетски перформанс на сцената на Центар за култура во Битола. Големата сала која слушнала врвни интерпретации исшепотени од големи театарски и музички имиња , дишеше во такт на љубовни мелоси, зачинети со рецитал и едни од најубавите југословенски и цигански романси.

„Караванот поминува кучињата лаат“ рекол некој некогаш, но еуфоријата после ваква предосмомартовска вечер, наша вечер, тешко дека ќе помине во заборав дури и откако музичкиот караван ќе го продолжи својот пат на север, кон Република Србија. 

Публиката не остана рамнодушна и постојано балансираше следејќи ја страста и глумата на Босиљчиќ, неговата спонтаност и сраснатост под рефлекторите, пеејќи ги во еден глас хитовите на македонски, српски, шпански, ромски и руски. Неговите рецитали беа увертира кон експлозивна музичка изведба од која потреперуваа не само звучните мембрани туку и срцата на слушателите при што секоја изведба беше учтиво прекината со бурен аплауз. Потем беше забележлива и среќата на лицата на придружните музичари кога на сцената беа наградени со грмовитоста на публиката, особено при секое соло претставување. 

Од исток до југ, па малку на запад, од војна до мир, овој времеплов ја врати публиката во времето на убавините, на безгрижноста, на љубовта како главна девиза која отвораше врати и заведуваше, кога еден стих бил и здив и виталност, кога војните се виткале како пластични цевки пред жештината и желбата да се преживее фронтот за да се почувствува радоста на топлото огниште, да се прегрне љубената жена.

Низ грлото на Босиљчиќ беа отпеани акордите на Арсен Дедиќ, на Ал Дино, на Влатко Стефановски, на Oџила, како и светски познатата руска романса „Очи чёрные“, севдалинката „Жуте дуње“, и gypsy феноменот на шпанска гитара „Un amor“, но и стиховите на Апостол Павле, на поетските великани како Константин Симонов, Есенин, или Бодлер.

Сепак публиката го почувствува сензибилитетот, но и моќта на трансформацијата на овој актер/музичар со перформансот на песната „Две тишини“ од Анте Поповски која пасажно се спои со „Тајно моја“, една од најубавите македонски балади отпеана некогаш, песна на македонскиот непребол Тоше Проески. Сепак најголемо изненадување за битолската публика беше антологиската “Ако одам во Битола”, што предизвика своевиден занес и носталгија за убавите, боемски времиња.

Мултиталентираниот балкански миленик го одрасна митот и докажа дека глумците и тоа како знаат да пеат со секој дел од своето тело, да ја анимираат публиката, да се постават на сцената хипнотизирајќи ја публиката со моќта на уметноста, која како што и во самиот перформанс беше кажано, некогаш, во некои мрачни векови, била забранета. Но за оваа магија да биде целосна помогнаа и двајцата виртуози на гитара- композиторот Горан Ковачиќ, мајсторот на фадо гитара Зоран Стојановиќ, следени од волшебниот ЕКГ ритам на тапанарот Марко Калабиќ.

Вечерта заврши како што започна со молитва, „Молитва“ на познатиот Булат Окуџава, грузиско-советски поет, познат како основач на гитарската песна. 

“Господи, Боже мој, зеленооки мој,

додека се врти земјава,

и сама му се чуди на тоа,

додека не ѝ недостига,    

време и оган,

дај им на сите по малку,

но и на мене сети се.”

„Молитва на Франсоа Вијон“

Автор: Јована Матевска Атанасова

Фестивал на кратки филмови, ја избра Битола за домаќин на „Balkans Beyond Borders“

Фестивал на кратки филмови, ја избра Битола за домаќин на „Balkans Beyond Borders“

Градот Битола, е избран да биде домаќин на 13 издание Фестивалот на краткометражни филмови „Balkans Beyond Borders“ кој повеќе од една деценија функционира како тематски фестивал на краток филм кој секоја година се одржува во различен европски град, со посебен фокус на Југоисточна Европа.

Под мотото „Одлепување на мозаикот“ од 19 до 22 октомври, 56 кратки филмови, фото маратон, неколку работилници и богата ОФФ програма ќе се случуваат во Центарот за култура во Битола, беше соопштено на вчерашниот прес.

„Причината зошто оваа година се одлучивме за насловот „Одлепување на мозаикот“ е затоа што ние гледаме дека има потреба да се разбере кои сме ние и кои се луѓето околу нас. И ние не сакаме да имаме категории и да им ставаме имиња на луѓето, но треба да разбереме дека сите сме различни. Затоа нашиот мозаик се состои многу различни видови на личности и тука сме да ги претставиме. Фестивалот се состои од сите типови на жанрови: фикција, документарни филмови, анимирани, експериментални кратки филмови и преку овој начин сакаме да имаме комплетна програма на видови на филмови и исто така да го покриеме целосниот балкански регион.“ – истакна Василики Малтасоглу – директорка на фестивалот која е веќе во градот домаќин.

Менувањето на градовите на овој фестивал е со цел да привлекува нова публика и да промовира меѓубалканска соработка. Во своето 12-годишно патување, овој фестивал се има одржано во Белград, Тирана, Атина, Букурешт, Сараево, Солун, Софија, Брисел, Нови Сад, Измир, Приштина …

“Среќни сме што Битола е избрана да биде домаќин на овој Интернационален фестивал чие седиште е во Атина, Грција. Ни доаѓаат 43 режисери и уметници кои работат во филмската индустрија кои доаѓаат од различни држави од овој дел на Европа, а благодарение на Министерството за култура и Општина Битола и се разбира локалната поддршка од битолски компании успеавме да го реализираме овој фестивал“ – истакна Милчо Дули од СФЕРА Интернешанал која е локален партнер на фестивалот.

На пресот беше соопштена деталноста програма и жирито кое ќе го направи изборот на најдобрите филмови во состав Дина Дума, Танасис Неофотистос и Јелена Мишељиќ. Сите проекции и планирани активности од ОФФ програмата ќе се одвиваат во Центарот за култура, а влезот е бесплатен.

„Центарот за култура Битола програмски е насочен кон градењето на млада публика особено во делот на филмската дејност бидејќи нашето кино е дел од европската мрежа на кина – Eurоpa cinemas, така што програмски одлично се вклопува овој фестивал во нашите цели и амбиции. Благодарност до овие три организации коишто не избраа нас да бидеме партнери во организацијата на фестивалот, а Битола заради својата фестивалска историја, а и поврзаност со филмот има и капацитет и одлична публика да застане зад оваа организација“ – изјави Менче Хаџи Коста Димевска стручен соработник за филмска дејност во Центарот за култура. Balkan Beyond Borders е непрофитна организација од областа на културата, со седиште во Атина, Грција и има за цел градење толерантни, инклузивни и демократски општества, со посебен интерес за проширениот балкански регион. За своите активности, во 2011 година е награден од страна на Европскиот парламент со Младинската награда Карло Велики (Charlemagne Youth Prize) за нивниот фестивал, како и за иницијативите за младинска мобилност и нејзиниот фокус на градење на европската идеја.

Среда 19 октомври ⚫️

16:00 – 18:00 Работилница за антропологија и фотографија ▪️ мала сала Центар за култура

19:00 – 20:00 Отворање ▪️ фоаје на Центар за култура

20:00 – 22:30 Натпреварувачка програма „Растење“ | Натпреварувачка програма „Биди свој“ ▪️ голема сала на Центар за култура

22:30 Афтер | Порта Џез DJ CHIKO ▪️▪️▪️

Четврток 20 Октомври ⚫️

11:30 – 12:00 „Фото Маратон“ со SEE in action ▪️ фоаје на Центар за култура

12:00 – 16:00 „Фото Маратон“ со SEE in action ▪️ различни локации низ Битола

16:00 – 17:50 Карпош проекции и дискусија ▪️ фоаје на Центар за култура)

18:00 – 23:00 Натпреварувачка програма „Сам/Заедно“ | избор на грчки филмови од Грчкиот филмски центар | Натпреварувачка програма „Каде припаѓам“ ▪️ голема сала на Центар за култура

22:30 Афтер | Бар Чаршија DJ ILE THE HAIR ▪️▪️▪️

Петок 21 Октомври ⚫️

12:00 – 14:00 Работилница за пишување сценарија со Онур Озџан ▪️ мала сала Центар за култура

12:00 – 16:00 Настан за вмрежување во Грчкиот конзулат во Битола

16:00 – 18:00 Отворање на изложба на фотографија ▪️ фоаје на Центар за култура

17:00 – 23:00 BBB Beyond | BBB фокус: Швајцарија | Натпреварувачка програма „Сами во вашите одлуки“ | Конкурсна програма „Работна должност“ ▪️ голема сала на Центар за култура

22:30 Афтер | Јагода DJ T:ZOBE ▪️▪️▪️

Сабота 22 октомври ⚫️

Целодневна изложба на фотографија ▪️ фоаје на Центар за култура

18:00 – 21:00 Натпреварувачка програма „Дневник“ | избор на кратки филмови на ПриФест & Почит на Вјоса Бериша | избор на кратки филмови на Фестивалот на европски филмови CineDays ▪️ голема сала на Центар за култура

21:00 – 22:00 Церемонија на доделување на наградите

22:00 Афтер | MIRKO POPOV B2B VIOLETA KACHAKOVA ▪️▪️▪️ Центар за култура

Премиера на претставата „Луди за љубов“

Премиера на претставата „Луди за љубов“

-За ограничувањата кои подигаат ѕидови-

Teaтарот се враќа посилен од кога било. Затворањето на вратите, покрај тоа што беше срцепарателна болка за секој учесник во создавањето на вонвременска уметност, ги зацврсти темелите за нови , прочистени погледи кон драмата како жанр.

На 27 јуни, со почеток во 20 часот, како дел од Интернационалниот фестивал на монодрама, на вечерта за свеченото затворање и доделување на наградите, публиката ќе има можност да ја проследи премиерата на авангардното парче „Луди за љубов“. Претставата е работена според  драмскиот текст на Сем Шепард, изворно насловена „Fool for Love“. Главните улоги се доделени на големите актерски имиња познати за Народниот Битолски Театар: Борис Чоревски, Илина Чоревска, Хари Михајловски, но и освежувањето кое доаѓа од Валентино Апостоловски.

Ѕидовите на Ристовски и Михајловски зборуваат и слушаат, ономатопеично ги имитираат звуците на луѓето. Ги слушаат криците кои грлото сѐ уште не ги произвело, ги следат телесните сензации, ги фалсификуваат низ својата ладнокрвност нивните мраморни, нивните мермерно мирни структури. Ладни, експресни. Како кофеински опијат. Колку се лажеме дека љубовта е начелото кое ќе нѐ спаси чекајќи го судниот ден, додека тежнееме да ја поништиме како  последната здрава клетка ? Или тоа е веќе научена фраза која милуваме да ја изговараме кога не знаеме да кажеме „Те сакам“?

Ѕидовите се нашите самици, цитадели подигнати да нѐ штитат од влијанијата на луѓето со кои градиме релации кои честопати ни ја уништуваат и самодовербата и желбата, и копнежот и вербата, и волјата и радоста, кои како Радиниот мост, градејќи се секоја ноќ се уриваат. Така се уриваат и односите меѓу главните ликови. Во циклонски вртежи на улоги на глушец и мачка.

Изолацијата е уште еден сегмент кој ќе ја отслика реалната ситуација на душата, на нејзината аскетска продуховеност, која го бира побрзиот пат до решението и низ  чии судбински јазли честопати се заплеткува.

Идејата , Хари Михајловски, авторот на овој персонално-пневматичен проект, кој несомнено ќе ја освои публиката, ја бара во минимализмот на постоењето, во обезбоеноста на нашите мисли и карактери, со масивна алегорија на штетниците зад изградените затвори- општеството и идолизирањето на идеали, независно од здробеното и истуткано значење кое го имаат лично, за нас.

„Си заминаа сите кои знаеја да кажат да. Да нѐ насмеат. Со себе ја однесоа љубовта и радоста. Ми недостигаат. Се претворивме во град на духови. Почнавме да градиме ѕидови, ѕидови во дворовите, ѕидови во собите, ѕидови во срцата, ѕидови во умовите.“

Пишува: Јована Матевска Атанасова

После една година пауза фестивалот на Монодрама во Битола ја продолжува својата традиција

После една година пауза фестивалот на Монодрама во Битола ја продолжува својата традиција

На општо задоволство, после наметната и предолга театарска тишина, од 22 до 27 јуни ќе имаме можност да уживаме во 22издание на Интернационалниот фестивал на Монодрама кој ќе започне вечерва, со свечено отворање во 20 часот. По тој повод разговараме со Маја Андоновска Илијевски –  Актер и директор на центарот за култура -Битола 

Драга Маја здраво:) со повод и причина гостин во елементал.мк – добредојде

Елементал: Како си?

Маја: Пред сè благодарам за ова интервју, се радувам што постоите, и што будно ја следите културната сцена во едно вакво специфично време.

Јас сум добра, со адреналин кој одамна не сум го почувствувала, во последни подготовки, за отворањето на 22 издание на Интернационалниот фестивал на Монодрама во организација на Центарот за Култура во Битола кој ќе се случи од 22 до 27 јуни.

Театарски фестивал кој за мене лично значи многу, за кој пред две години се изборив да не згасне и да се случи, а следната година ни се случи пандемија … затоа оваа година ја чувствувам тремата како кога прв пат стапнав на сцена:)

Елементал: Одговорноста сега во овие околности да се менаџира театар, а воедно и да се прави театарски фестивал е многу голема. Лани поради пандемијата која не засегна сите нас, фестивалот на монодрама во Битола беше во еден стоп кадар. А оваа година успеавте да се изборите за негова реализација, а и околностите за среќа сами по себе се наместија. Која е вашата силна водилка во вакви услови храбро да креирате и повторно да го создадете Фестивалот на Монодрама којашто и е една Ваша традиција?

Маја: Јас сум директор на Центарот за култура во Битола, и можам слободно да кажам дека ние веќе една година интензивно работиме, и иако протоколите се строги. Нашето мото е дека културата мора да преживее. Минатото лето организиравме 50 Јубилејно издание на Фестивалот за фолклорни песни и игри Илинденски денови Битола, и Фестивал на музика од светот, 10 изложби, летно кино и се во летниот период на отворено, кога имаше услови за тоа. Есента беше помирна и со помалку активности заради ситуацијата, но нашето 3Д Кино во ниеден момент не запре со работа, почитувајќи ги сите протоколи. Но јас сум и актер, и точно актерски знам што значеше една година затворени врати за театар. Актерите се во постојан креативен процес, и година дена е предолг период, за апстиненција и нереализација на тој креативен набој. Актерите го пронајдоа својот модус вивенди, и тоа е мојата инспирација да се организира овој фестивал. Од тука се роди и мотото на фестивалот, зад отворени врати, бидејќи време е да се отвориме за публиката. И затоа што за прв пат во овие 22 години имаме толку голем број на домашна продукција на монодрами. Додека секаде низ светот поголемиот број на фестивали на монодрама оваа година се случуваат онлајн, ние ќе имаме македонски фестивал, со 10 монодрами во официјална програма, еден танц перформанс во офф програма и една премиера на класична театарска претстава во чест на наградените.

Елементал: Раскажете ми малку повеќе за овогодишниот фестивал, кој е репертоарот кој театарската публика ќе може да го гледа? И дали оваа година ќе имаме гости?

Маја: Како што веќе споменав гости нема да имаме, бидејќи до скоро имавме мерки, рестрикции, полициски час, затворени граници, и не само кај нас туку и низ цел свет, па беше многу комплицирано за странските актери да се организираат и да ни дојдат на фестивал. Минатата година фестивалот два пати се одложи и на неколку учесници им пропаднаа и авионските билети. Токму затоа ќе го оставиме присуството на актерите од светот за наредната година, а оваа година ќе ги почестиме љубителите на театарот со претстави на актери од целата држава, актерски, жанровски различни и сите посебни на свој начин. Многу ме радува дека на репертоар ќе ги имаме Гогољ, Чехов, Достоевски, Делибес, Едвард Олби, Семјуел Бекет, Сем Шепард, но особено ме радува присуството на домашни автори како Сашо Димовски, Катерина Момева, Тихомир Јанчовски. Актерите Билјана Драгичевиќ Пројковска, Бобан Алексоски, Стојан Велков, Ефтим Гаурски, Олга Панго, Здравко Стојмиров, Владанка Димковска, Моника Ставревска, Игор Трпчевски, Ѓорѓи Јолевски ќе се борат за наградите најдобар актер, најдобра режија, Гран При на фестивалот и награда од публиката.

Елементал: Во која форма е ставен театарот денес и што е она што им недостига на театарските сцени?

Маја: Театарот денес ја бара својата форма, помеѓу протоколите за работа кои ни се наметнаа изминатава година. Гледавме обиди за онлајн театар, кои беа за почит, но јас не верувам во театар преку екран, во затворени театарски врати, спуштени завеси, исклучени рефлектори, празна сала …, Театарот е жива материја, полнокрвен и страстен, кој се храни со присуството на публиката и се случува во мигот.

Имаме и сме сведоци на мали театарски продукции и постепено враќање на театарската сцена, публиката ни е сè уште преполовена, но и екипите за работа исто. И ќе треба време за да навикнеме дека навистина живееме едно ново нормално, кое јас лично не би го нарекла така, но немаме друг избор освен да го прифатиме. Се надевам дека еден ден кога се ова ќе биде еден далечен кошмар, ќе зборуваме за тоа што сме изгубиле, а што сме добиле, и дека на голема врата ќе се родат нови авторски текстови, претстави, актерски креации, а дека публиката повторно ќе ги наполни нашите сали и тоа не по протокол туку до последно столче.

Елементал: Во Битолскиот театар со полна пареа работевте и во време на пандемијата. Каков ќе биде вашиот концепт на есен, дали размислувате за нови театарски форми?

Маја: јас сум во моментов гостин во Битолскиот народен театар, но со задоволство можам да споделам дека битолскиот театар, имаше 3 премиери оваа година, и веќе работат на четвртата. Се работат претстави со помал број на актери, согласно ситуацијата. Но радоста е навистина голема затоа што долго се чекаше да се створат услови и да се започне со работа, а ние секоја премиера веќе ја доживуваме како театарски празник.

Што ќе се случува од на есен, мислам дека е рано да се зборува. Имам чувство дека штотуку проодевме, и малку е рано да зборуваме за трчање … иако со висок старт веќе сме на патеката наречена театар.

Елементал: Дали сме доволно гласни?

Маја: Јас сметам дека секогаш можеме да бидеме погласни, и треба да бидеме без никаков пардон.Театарот мора да биде огледало на времето во кое живееме.

Пред некој ден ми рекоа, вие актерите сте посебна сорта, многу специфични, бестрашни, бунтовници без причина, и немате влакна на јазикот. Му одговорив ти благодарам, поубав комплимент никој не ми дал одамна!

ОФИЦИЈАЛНА ПРОГРАМА ЗА ИНТЕРНАЦИОНАЛНИОТ ФЕСТИВАЛ НА МОНОДРАМА 2021:
                           
22-06-2021,вторник 

20ч. Свечено Отворање
Сала на Народен театар
„ КАРМЕН” по мотиви од романот “Пет часа со Марио“ од Мигел Делибес

22ч.  Пацио на НУ Завод и Музеј
.„ ДНЕВНИКОТ НА ЛУДИОТ“ 2-Човекојадство“
од Лу Син

23-06-2021, среда 

20ч.  Пацио на НУ Завод и Музеј   
„ИЗБУВЛИВИОТ ЧОВЕК “ Од А.П.Чехов

22ч. Сцена Театар-Бифе
“КРОТКА“ – од Ф.М. Достоевски

24-06-2021 – четврток 

20,00 ч     Сала на Народен театар
„ПЕТТОTO ГОДИШНО ВРЕМЕ“ – Танц теартарски перформанс 

22ч. Сцена на Театар Бифе  
„НАЈЛОН“

22,30ч. Сцена на театар Бифе 
„ЗОО ПРИКАЗНА – од Едвард Олби

25-06-2021 , петок 
   
20ч. Сцена Театар- Кафе  
„ПРВО ЛИЦЕ ЕДНИНА“ – Авторски текст од „Приказни за бунтовни девојчиња“
 
22ч .Пацио на Завод и Музеј 
„ИСМЕНА“ 

26-06-2021, сабота 

12ч.Театарско бифе
Театарски кафе-муабети
Офф програма 

20ч. Сцена Театар -Бифе
„ЛИДИЈА ИЛИ СЀ ШТО ЗНАМ ЗА ЖЕНИТЕ“ – по романот на Тихомир Јанчовски


22ч.Голема Сцена на Центар за култура
„ПОСЛЕДНАТА ЛЕНТА НА КРАП “ – од Семјуел  Бекет

27-06-2021,недела
20ч. Сала на Народен театар 
СВЕЧЕНО ЗАТВОРАЊЕ и Доделување на наградите
Претстава во чест на наградените 

„ЛУДИ  ЗА ЉУБОВ“ – авторски проект на Хари Михајловски,по текст „Луди за љубов“ од Сем Шепард, во режија на Јован Ристовски ,а играат Борис Чоревски, Илина Чоревска, Хари Михајловски и Валентино Апостоловски.