Ѕилеспи Дизи

Ѕ – Ѕилеспи Дизи (21 октомври 1917- 6 јануари 1993) американски џез трубач, композитор и водач на бенд, кој беше еден од најзначајните фигури на движењето bebop.

Таткото на Гилеспи го запознал својот син со основите на неколку инструменти. Откако  починал во 1927 година, Ѕилеспи научил да свири и труба и тромбон; две години се школувал на Институтот Лауринбург во Северна Каролина, каде свирел во бендот и одел на часови по музика. Неговата прва професионална работа била во групата на Френки Ферфакс во Филаделфија; неговиот ран стил ги покажа силните влијанија на неговиот идол, трубачот Рој Елдриџ. Во 1937 година бил ангажиран за позицијата на Елдриџ во оркестарот Теди Хил и го направил своето деби за снимање на верзијата на Хил за „Кинг Портер Стомп“.

Кон крајот на 30-тите и раните 40-ти, Ѕилеспи свирел  во голем број бендови, вклучувајќи ги и оние предводени од Каб Каловеј, Ела Фицџералд, Ерл Хајнс, Дјук Елингтон и Били Екстин. Тој исто така учествувал на многу џем сесии во Минтон Плејхаус. Во 1944 година, првата сесија за снимање на bebop ја вклучувала „Woody’ n ’You“ на Ѕилеспи, а  на крајот на краиштата, Чарли Паркер и Ѕилеспи се сметале за основачи на движењето bebop; двајцата работеле заедно во неколку мали групи во 40-тите и раните 50-ти. Иако Паркер бил лесно иритиран од лудориите на сцената на Гилеспи, нивната музичка врска се чинела дека има влијание од нивното лично познанство, а нивните соло изведби биле инвентивни и инспиративни. Иако неговиот најиновативен период завршил до крајот на 1950-тите, Ѕилеспи продолжил да настапува на највисоко ниво. Во текот на 70-тите години на минатиот век, тој снимал со големи бендови, мали групи и дуети (со музичари како Оскар Петерсон и Гроф Беси) кои се рангирани меѓу неговите најдобри дела. Како активен музички амбасадор, Ѕилеспи водел неколку странски турнеи спонзорирани од Стејт департментот на САД и широко го обиколуваше светот, споделувајќи го своето знаење со помладите музичари. За време на неговите последни неколку години, тој беше водач на Оркестарот на Обединетите нации, на кој учествувале штитеници на Ѕилеспи како Пакито Д’Ривера и Артуро Сандовал.

И – Игор Стравински (5 Јуни 1882 – 6 Април 1971) е Руски композитор, чие дело има револуционерно влијание врз музичката мисла и чувствителност непосредно пред и по Првата светска војна, и чии композиции останаа камен-темелник на модернизмот. Тој бил  почестен со Златниот медал на Кралската филхармонија во 1954 година и наградата Wihuri Sibelius во 1963 година. Татко му бил еден од водечките руски оперски басови во неговото време, а мешавината на музичката, театарската и литературната сфера во семејството Стравински имала трајно влијание врз композиторот.

Премиерата на „Огнена птица“ во Париската опера, на 25 јуни 1910 година, имала блескав успех и го направила Стравински познат преку ноќ, означувајќи го како еден од најнадарените композитори од помладата генерација . Ова дело покажува колку тој целосно го асимилирал раскошниот романтизам и оркестарската палета. „Огнена птица“ беше првата од низата спектакуларни соработки помеѓу Стравински и компанијата на Дијагилев. Следната година се случила премиерата на балетот Петрушка, со Васлав Нижински . Во меѓувреме, Стравински ја замислил идејата да напише еден вид симфониски пагански ритуал. Резултатот бил  Обредот на пролетта (Le Sacre du printemps/The rite of spring), чие компонирање траело две години (1911–13). Првата изведба на „Обредот на пролетта“ на Театарот на Шанзелизе на 29 мај 1913 година го предизвикала еден од најпознатите немири во историјата на музичкиот театар. Поттикнати од невообичаената и сугестивна кореографија на Нижински и креативната и смела музика на Стравински, публиката навивала, протестирала и се расправала меѓусебно за време на изведбата, создавајќи толку врева што танчерите не можеле да го слушнат оркестарот. Оваа високо оригинална композиција, со своите смели ритми и нерешени дисонанси, била рана модернистичка одредница. Од овој момент, Стравински бил познат како „композиторот на обредот на пролетта“ и деструктивен модернист пар екселанс. Тој се повеќе оддалечувал од ваквите пост-романтични екстраваганци, а светските настани во следните неколку години само го забрзале тој процес. Ангажманот на Стравински со џезот датира од последните години на Првата светска војна, а најголемите дела инспирирани од џезот од тој период се L’histoire du soldat, Ragtime за единаесет инструменти и Piano-Rag-Music. Иако во неговата музика може да се најдат траги на џез елементи, особено блуз и буги-вуги, во текот на 1920-тите и 1930-тите, во Ebony Concerto, Стравински вметнал елементи карактеристични на џезот во композиција која ќе има далекусежни размери. Стравински објаснува дека неговиот наслов не се однесува на кларинет, како што може да се претпостави, туку на Африка, затоа штоџез-изведувачите на кои во тоа време најмногу им се восхитувал биле Арт Тетум, Чарли Паркер и гитаристот Чарлс Кристијан, а блузот го доживувал како ,,Африканската култура во мене”.

автор: МАНА