рок енциклопедија

Нашиот интерес сè уште останува вперен на музичката сцена од 70-ттите години на минатиот век. „Хаустор“ е составот кој во совршена форма пакува микс од мистика, тетралност, психоделични текстови и етно искуства.

Корените на групата датираат од составот на „Комуната“, формиран за неформални концерти во 1977 година од Дарко Рундек и Срѓан Сахер.

„Хаустор“ е создаден две години подоцна, а го сочинуваа пејачот и соло гитарист Рундек, ритам гитаристот Озрен Штиглиќ, басистот Срѓан Сахар.

На самиот почеток на кариерата, додека вежбаа во собата „Кугла глумишта“, која ја делea со бендот „Азра“, на тапаните им помагаше тапанарот Борис Лејнер, а потоа им се придружи и нивниот прв постојан тапанар, Зоран Перишиќ. Набрзо составот го комплетираа дувачките инструменти, саксофонистот Дамир Прица, клавијатуристот Зоран Вулетиќ и тромбонистот Никола Сантро.

Авторскиот спој на Рундек кој ги донесе своите театарски искуства во новата група и Сехер со своите етномузиколошки интереси, донесоа сосема специфичен амалгам на тогашната сцена. Рундек презентира широки интереси обојувајќи ги настапите со театралност, пантомима и асоцијативна шминка, додека пак Сехер својот музички склоб го заснова на искуствата од странската и домашната етно сцена. Широкото поле кое го нуди тогашниот нов бран е можност која ја максимално ја користат за реализирање на воите раскошни идеи.

Во 1981 година за радио Загреб снимаат две песни од кои „Моја прва љубав“ (во продукција на Хус, водачот на Парни Вањак) станува голем хит кој свири на сите радиопрограми и со која повеќето луѓе го идентификуваат бендот.

Веќе пролетта во групата сe запишува нов тапанар, Срѓан Гулиќ, со кој го снимаат и својот прв албум „Хаустор“. На албумот се забележани разновидни, по малку мистични песни: Радио, Мјењам се, Лице, Духови и Црн Жбир. Оригиналната концепција го подели албумот на првата, претежно Сахерска страна и втората, претежно на Рундек. Албумот е издаден во продукција на Хусеин Хасанефендиќ Хус кој на неколку од песните свири гитара.

Со деби албумот, богатите свежи идеи, ефектните концерти и свеж звук кој беше различен од оној што го нудеше останатата тогашна рок сцена во Загреб, Хрватска и Југославија, „Хаустор“ многу брзо се наметнува како еден од четирите најдобри загрепски бендови од тој период.

На крајот на годината, Хаустор, овој пат во продукција на Станко Јузбашиќ, го сними синглот „Мајмуните и Месечината / Зима / Капри“. Записот помина незаслужено незабележано, бидејќи не беше проследен со албум, туку со привремен прекин на активностите на бендот поради заминувањето на неговите членови на воена служба со што се прекинува и подготовката за вториот албум.

Работата ја продолжуваат Рундек, Сахер, Прича, Гулиќ и новодојдениот тапанар Зоран Зајец во 1983 година. Овојпат во продукција на Жељко Бродариќ, Хаустор го снимаат својот клучен албум „Тречи Свјет“.

Албумот прецизно го развива нивното истражување на поинаквиот звук кој тргнува од реге музиката, преку латиноамеричкиот фолклор па се до фино употребената поп структура.

Сите песни се заеднички потпишани од Дарко Рундек и Срѓан Сахер. Анализата на подоцнежните кариери на двајцата открива дека тие делеле должности – стереотипно, Рундек го пишува текстот, а Сахер музиката. Затоа „Хаустор“ се претвори поетски во она што некои духовити критичари го нарекоа Корто-малтешки-рок, од која рутина Рундек нема да излезе толку брзо. Музички, „Тречи свјет“ е првиот домашен, оригинален реге албум кој конечно ја содржи и прилично несоодветната „Работничка класа одлази у рај“. Се чини дека политичкото време веќе е созреано за неа земајќи го предвид фактот дека од страна на Југотон не беше одобрено нејзино ставање на првиот албум.

Следниот албум на Хаустор, „Болеро“, снимен во 1985 година, е потпишан само од Рундек, Зајец и Прица како членови на групата, според што се чини дека групата се наоѓа во посериозна криза со заминувањето на Сахер. Сепак, меѓу гостите се споменуваат и Гулиќ, Сантро, Јуриј Новоселиќ, Мишев, Франгеш, Шербеџија, како и трубачот Игор Павлица, кој долго ќе соработува со Рундек. „Болеро“ е албумот кој ги носи новите големи хитови „Ена“, „Шејн“, „Ја желим“, „Ја желим“, „ТВ мен“, како и „Take the money and run“.

1988 година веќе го издаваат и својот четврт албум „Тајни град“ одржувајќи ги стандардите кои сами ги поставија. Повротно комплетниот материјал е компониран од страна на Рундек а продукцијата е сработена од Рундек, Зајец и Хегедушич. Преку песните „Ула улала“, „Би мого да могу“, „Узалуд питаш и „Уходе“, остваруваат уште подобра комуникација со публиката.

Хаустор во 1990 година сними неколку песни за следниот нов албум, но групата едноставно се распушта. Самиот Рундек оди да живее со своето семејство во Париз. Повремено настапува како басист на фри-рок-групата Кул-де-сак.

„Хаустор“ се собра уште двапати да настапи во Спортската сала во Загреб, простор што не можеа ни да сонуваат да го пополнат на врвот на кариерата. Првиот пат во 1995 година, по повод десетгодишнината од нивното постоење, кога дадоа целосен преглед на нивната кариера. На сцената, составот на групата се менуваше хронолошки, секој изведувајќи свој дел од материјалот на групата. Вториот пат беше во 1996 година, кога на исто место настапуваат Рундек, Зоран Зајец, Срѓан Сахер, Дамир Прица, Никола Сантро и Игор Павлица. За жал, Озрен Штиглиќ настапува само како гостин, а останатите гости се Роберт Ловриќ, Борис Лејнер, Макс Вилсон и братот на Новоселиќ Сергеј Новоселиќ на виолина.

Паралелно со концертите по Хрватска издаден е албумот „Уље је на води“ на кој е снимката од настапот на Хаустор во клубот Кулушиќ на 6 јануари 1982 година. Покрај стандардниот материјал, на дискот се ставени и 6 необјавени песни.

Првиот албум на Хаустор е реиздаден на ЦД формат, со додавање на песни од сите синглови на групата, а компилација од целата кариера на групата беше издадена на ЦД 1995 година.

70-тите години се дефинитивно плоден период кога станува збор за музичките групи.

По прегледот на дискографијата на Леб и Сол, перото го наочуваме кон „Парни ваљак“ – група која зад себе остави материјал кој и денес е инспиративен и вреден за потсетување и преслушување.

Кога во 1975 година престана со работа “Група 220″, и истото време кога „Бјело дугме“ на големо жареше по цела Југославија, гитаристот Хусеин Хасанефеновиќ Хуса и гитаристот Јура Паџен, во соработка со Владимир Михаљеков Михо, одлучуваат да го формираат поп-рок составот “Парни Ваљак”, со идеја тоа да биде група – Загребска варијанта на „Бјело дугме“.

На групата се приклучуваат Златко Миксич Фума како басист, Аки Ракимовски како пејач и Сречко Антониоли како тапанар.

Бендот веднаш се зафаќа со креирање на лесни хитови кои наидуваат на жестоки критики пред сè поради баналните текстови и наводна кражба на мелодии.

Во 1976 година го издаваат својот прв албум со наслов „Доџите на шоу“ чиј материјал го компонираат Хус, Аки и Паџен. Иако албумот не нуди висок квалитет, за медиумски живот се изборуваат песните „Пренела ме мала жедног преко воде“ и „Доџите на шоу“.

Следниот албум со наслов „Главом кроз зид“ од 1977 година, спакуван во омот од стрип на Игор Кодеја, ја повторува музичката формула, покажувајќи го повторно недоволниот квалитет и актуелност. Баладите „Црни дан“ и „Ноч“, како и нешто побрзите „Кравата око врата“ и „Лутка за бал“ се песните кои се издвојуваат.

Во 1978 година, Хус и Аки се приклучуваат на армијата па бендот паузира со работа. За време на таа пауза Јура го напушта бендот и ја формира групата „Аеродром“. По враќањето на клучните членови во бендот, “Парни ваљак” продолжува со работа заедно со Џони Штулиќ. Иако соработката со Џони трае само 2 недели, инексијата од Џониевата енергија остава силен впечаток на Хус, па следните изданија имаат сосема поинаков вкус, токму оној кој недостасуваше за да се издигнат над просечноста и вешто да се истргнат од нападите на критиката.

Во 1979 година на бендот се приклучуваат Иван Пико Станиќ (тапани) и гитаристот Зоран Цветковиќ Зоц. Истата година го издаваат третиот албум насловен “Градске приче”, снимен во Милано, во продукција на Валентино Магони. Со влијанието кое го внесува Станиќ оваа плоча вешто се качува на возот на новиот бран а претходната соработка со Штулич е одбележана со обработка на неговата песна „Јаблан“. По успехот на овој албум, “Парни ваљак” објавува и негова англиска верзија за странски пазар под наслов City kids кој не постигнува голем успех а денес многу тешко се наоѓа.

Крајот на 1980 година го издаваат својот следен албум „Вруче игре“ со кој конечно се покажуваат во вистинско светло и се исфрлаа во прв план. Како позначајни од овој албум се издвојуваат песните „Неда“, „Јави се“ и „Она је тако проклето млада“. Хус уште еднаш му се оддолжува на Штулиќ со преработка на неговите „Кад Мики каже да се боји“ и „Не ударај ме ниско“.

Долгоочекуваниот успех кај публиката и критичарите, Хус и Аки го користат за рафално издавање на нови плочи.

Крајот на 1981 година го издаваат албумот „Време је на нашој страни“ во продукција на Хус а снимена во Шведска. Од ова издание како хитови се издвојуваат „Као ти“, „Стачка“, „Моје дневне параноје“ и „Девојчице не“.

Во 1982 година во продажба излегува дупдо издание со наслов „Концерт“, а веќе следната 1983 година стигнува албум со наслов „Главном улицом“ за кој авторски се искажуваат Милошев и Кукуриќ. Единствена новост во однос на веќе поставената патека е воведувањето на дувачки инструменти. По објавувањето на овој албум, Милошев оди во ЈНА, а на концертите го заменува Ведран Божиќ. Милошев се враќа во Парни Ваљак веќе за следниот албум со наслов “Ухвати ритам” запишувајќи се како автор на песната “Поново сам”. На овој албум објавен 1994 година, како пратечи вокали се јавуваат Бајага, Дражен Врдољак и Дејан Чукиќ.

По издавањето на компилацијата “Парни ваљак” веќе следната 1995 година, го издаваат албумот “Покрени се”. На таа плоча гостуваат Маргита Стефановиќ од бендот Екатарина Велика, Мирослав Седак Бенчиќ и колегата од групата 220, Драго Млинарец, а Хус го отпеа главниот вокал во песната „Стјим веч сатима“. Во 1986 година, тие издадоа друг албум во живо, наречен „E = mc2“, и со нив свиреа Зоран Цветковиќ – Зок и Тони Остојиќ.

Веќе 1987 година на ред доаѓа албумот “Анџели се доsаџују”. Баладата “Јесен у мени” со дискретен впечаток на фолк беше ударен хит на албумот. Овој албум е промовиран со истоимена турнеја од која Југотон издаде VHS плоча наречена „Концерт“, снимка од концерт одржан во Домот на спортовите во Загреб на 23 декември 1987 година.

На почетокот на мај 1988 година, Хус објави пауза, па по неколку месеци бендот се враќа во нов состав на кој му се придружуваат Зорислав Прексавец – Прекси како басист и тапанарот Дражен Шолц. Новиот состав го снима албумот „Сјај у очима“ на кој „Моја је пјесма лагана“ се издвојува како највпечатлив хит. По објавувањето на плочата, Зок заминува во Лондон, па неговото место го зазема саксофонистот Бруно Ковачиќ.

На почетокот на 1990 година, групата го издава албумот „Ловци снова“ кој наслов е добиен од книгата Хазарски речник на Милорад Павич. Овој албум ги носи хитовите „Године пролазе“, „Сузама се ватре не гасе“, „Има дана“ и „Само сан“.

Петнаесетгодишната од своето постоење ја прославуваат со концерт во Загрепскиот Дом на спортови.

Веќе во 1991 издаваат компилациско ЦД “Пусти нек траје” како и третиот концертен албум насловен „Свих 15 година“.

По двегодишна пауза, во 1993 година го издаваат албумот “Буџење” за кој добиваат дури седум награди Порин. По повод овој албум, одржуваат промотивен концерт, повторно во загрепскиот дом на спортови, пред 15 000 посетители на кој гостува и Дадо Топиќ.

Во 1995 година, во загрепскиот театар за млади, придружувани од голем број на гости музичари го снимаат акустичниот албум “Без струје” кој наидува на одличен прием кај публиката и беше продаден во повеќе од 73.000 примероци.

Септември 1997 година е објавен албумот со наслов “Само снови теку изводно”. Објавувањето на овој албум го следи амбициозна промотивна кампања па во еден ден, со авион успеваат да ги посетат Пула, Риека, Осиек и Загреб.

По повод веќе 25 годишно постење, во 2000 година, кога се мислеше дека групата е пред распаѓање, тие го издаваат албумот “Заставе” на кој како хитови се издвојуваат песните “Заставе”, “Мјењам се” и “Вјерујем у љубав”. Истата година е издадено и првото ДВД наречено “25 години” кое содржи материјал од концерт одржан на 2 декември 2000 година во загрепскиот дом на спортови, на кој свиреа голем број поранешни членови на групата – Зоран Цветковиќ-Зок, Бруно Ковачиќ, Јурица Пачен, Паоло Сфечи, Среќко Антониоли и Пико Станчиќ.

Следната година групата снима уште еден албум чиј наслов е „Као некада”/Live at S.C. на кој се заблежани настапите во живо од 31 мај и 1 јуни 2001 година. Како гости на овие концерти се запишуваат: Драго Млинарец, Давор Гобач, Нина Бадриќ, Клапа Шуфит и Оливер Драгојевиќ.

Следно издание на “Парни ваљак” е студискиот албум насловен „Претежно сончево“ издаден 2004 година на кој се забележани новите песни на Хус.

Една година подоцна, беа објавени две компилациски изданија со најголеми хитови – „Концентрат 1977-1983“, „Концентрат 1984-2005“ и ДВД со снимка од концертот во ЗКМ од 1995 година под наслов „Без струје Live in ZeKaeM”.

Во пресрет на 2006, односно на 20 декември 2005 година, на плоштадот Бан Јелениќ го одржаа концерт со кој ја прославија и 30 годишнината од своето постоење но и го најавија споразумното завршување со работа.

автор:Бон&Бона

На шареноликата музичка трпеза и приоѓаме внимателно, помалку субјективно, вешто избегнувајќи ги лесно допадливите десерти и со сигурен потег забодувајќи ја виљушката во главното јадење.

ЛЕБ И СОЛ е изборот за задолжителна музичка лектира чие читање создава неизбришливи бразди, мозочни и емотивни.

Во првата половина на 70-тите години, поточно на 1-ви Јануари 1976 година, Влатко Стефановски, Бодан Арсовски, Никола Коки Димушевски и Димитрија Чучуровски ја формираа ЛЕБ И СОЛ. Кратко и јасно, како синоним на одлучност и истрајност.

Првите песни снимени за два саати во студиото на радио Скопје: „Етида бр. 3“, „Деветка“ и „Песна за нас“ содржат елементи на рок, џез и македонска етномузика. Созревајќи како бенд, влијанието на џезот се повеќе бледее.

Деби албумот кој го носи името на групата, „Леб и сол“ е снимен во студиото на РТВ Нови Сад во 1977 година. Вкупно девет песни, од кои дури 6 инструментални ја потврдуваат првичната замисла за група како концертен состав кому настапите во живо му служат за импресивни импровизации и презентирање на инструменталните виртуозности кои никако не ја преминуваат границата на добриот вкус. Како хит на плочата се издвојува Влатковата „Нисам твој“.

Настапите на повеќе фестивали низ регионот, но и појавувањето како предгрупа на концертите на Бјело Дугме во Сараево, Нови сад и Скопје, како и бројните награди кои ги добиваат се патот кој многу брзо ги позиционира во врвот на југословенските состави.

Пратејќи го стилот на првиот албум, покрај високо оценетата „Абер дојде Донке“ за која добиваат награда „Најдобар уметнички впечаток и најуспешна примена на фолклорниот израз“, веќе во 1978 година го снимаат својот втор албум со наслов „Леб и сол 2“ на кој ги понудија инструменталните „Марија“, „Акупунктура“ и „Узводно од туге“ но и вокалната „Таласна дужина“ за која текстот го напиша Горан Стефановски, братот на Влатко кој ќе продолжи да соработува со нив и во иднина. Истата година ја компонираат и музиката за театарската претстава „Ослободување на Скопје“.

Под влијание на лежерен џез стил, 1979 година го снимаат и својот трет албум „Ручни рад“ од кој како највпечатливи се издвојуваат „Кумова слама“, „Ручни рад“ и „Верни пас“. После издавањето на албумот, групата ја напушта Коки Димушевски па продолжувајќи како трио компонираат музика за претставите „Диво месо“, „Лепа Вида“ и „Среќна нова 1949“, после што одат на летна турнеја, свират десет концерти во Скопје и го спремаат новиот материјал.

Албумот „Бесконечно“ е издаден 1981 година, задржувајчи го препознатливиот стил. Како позначајни песни се издвојуваат преработката на старата македонска песна “Зајди, зајди јасно сонце”, “Касно попладне” и “Скалулец”. После снимањето на овој албум, групата ја напушта тапанарот Гаро Тавитјан а на негово место доаѓа Драгољуб Ѓурчич од Ју група.

По краток ангажман на мјузиклот “Џон Пиплфокс” и на театарската претстава “Лет во место”, во 1982 година, во студиото на Радио Скопје го снимаат својот следен албум „Следовање“ составен претежно од вокални песни меѓу кои и преработката на народната песна Миле Поп Јорданов. По двомесечна турнеја по Америка, истата година го објавуваат двојниот албум во живо со наслов „Акустична траума“ со која се опростуваат од ПРП РТС во корист на Југотон.

Следниот албум „Калабалак“ е издаден 1983 година на кој гостуваат Боби Мицев (клавијатури) и Петар Каргов (саксофон), а веќе следната 1984 година излегува албумот „Тангента“ за кој како продунцент се јавува Kevin Eyers кој го дава и името на албумот како асоцијација за музиката која тангенцијално им се допира со различни стилови. Радиско пробивање запишуваат песните „Контакт је скуп“ и „Тако близу“.

„Звучни зид“ е деветтиот албум издаден 1986 година со кој ја одбележуваат десетгодишната плодна работа. Албумот содржи материјал од театарските претстави „Ослободување на Скопје“, „Тумба, тумба дивина“ и „Коштана“, теми од емисијата „Бушава азбука“, како и од филмовите „Шмекер“, „За среќа се потребни тројца“ и „Среќна нова 1949“. Автори на песните се Арсовски и Стефановски но свое учество има и Гаро Тавитјан кој во меѓувреме се враќа како член во групата. Гостин на албумот е Ана Костовска.

Наскоро, како членови на групата се приклучуваат Гоце Мицанов (саксофон) и Кирил Џајковски (клавијатури) со кои во 1987 година го снимаат албумот „Као како“ кој претставува значаен музички пресврт составен од 10 вокални песни за кои текстовите ги напишаа Влатко и Горан Стефановски. Само за песната Фаме фатале текстот е земен од Арсен Дедиќ. “Као како“забележа повеќе хитови и тоа: Скопје, Као како, Мамурни људи, Чувам ноч од будних и Феме фатале.

Албумот „Путујемо“ е снимен 1989 година во истиот состав. Овојпат девет вокални песни, од кои осум се напишани од Влатко а една од Горан Стефановски во кои како основна тема се нудат физичките и менталните патувања. „Чукни во дрво“ е ударниот хит од овој албум.

Година подоцна, Влатко и Бодан ја формираат издавачката куќа Third Ear Music за која го објавуваат ЦД „Зодијак“ со музика компонирана за истоимента балетска претстава.

„Live in New York“ е тринаесетиот албум издаден 1991 година како запис од концерт во Америка, но и записи од проба во студио на песната “Благослов”, темата “Going back to Skopje” снимена во подвижно студио во Торонто, како и обработка на народната “Учи ме мајко карај ме” снимена во Скопје.

Пролетта 1992 година свират четири комплетно распродадено концерти во Сава центар, а свој концерт имаат и во амстердамскиот клуб Парадизо. Декември 1995 година свират во Загреб, Пула и Риека.

Дуплото компилациско ЦД „Антологија“ е педантен преглед на долгогодишната кариера објавено 1995 година. 13-ти Декември 1995 година е датумот забележан како последен ден од постоењето на Леб и Сол, одбележан со концерт во солунскиот клуб Милош.

Чекорејќи цврсто, Леб и Сол се запишува на македонската, но и пошироката светска сцена како група темелник која наспроти очекуваната рок бунтовност елегантно ни ја сервира другата, суптилна, кротка и софистицирана страна на рок музиката со која растат неброен ред на генерации.

Автор: Бон&Бона